تاب آوری فردی و معنویت: تاب آوری از توانایی و موفقیت صحبت میکند و معنامندی ومعنویت از جلوه های اصلی توفیق است، این تاب آوری است که در رویکردی مبتنی بر دارایی ها و توانایی ها بر بخشندگی و مهربانی تأکید میکند و باوری عمیق بر این مساله دارد که بهباشی، خوشبختی موفقیت جز در سایه معنویت و معنامندی بدست نخواهد آمد.
تاب آوری فردی و معنویت
تاب آوری بر توانمندی ها و استعدادهای انسان تأکید دارد و توسعه روش های بهباشی و شادکامی آدمی را مبنای فعالیت های خود میداند به همین دلیل عواملی که سبب انعطاف و انطباق هرچه بیشتر آدمی با مخاطرات و مشکلات زندگی شوند؛ بنیادیترین متغیرهای پژوهش درتاب آوری بشمار می آیند به همین دلیل ویژه تابآوری جایگاه ویژه ای در تکامل و تحول، توسعه و تعادل وحتی سلامت معنوی افراد و خانواده بدست آورده است.
برخی در برابر استرس و مشکلات از هر نوعی آسیب پذیر و شکننده هستند و عده ای دیگر از منطق و مقاومت خوبی برخوردارند و این جز با معنویت و معنامندی ممکن نخواهد بود.
تابآوری عبور موفقیت آمیز از مسائل و مشکلات را توصیف میکند که این مهم جز به سایه معنویت متصور نیست. متخصصان علوم رفتاری، جامعه شناسان و روانشناسان شناسایی این سازه را ، توصیف آن و روشهای توسعه آن را موضوعی برای موفقیت ، شادکامی و مواجهه کارآمد با مخاطرات و تهدیدات میداند چه در تاب آوری خانواده ، چه در تاب آوری اجتماعی، چه در تاب آوری تحصیلی و یا حتی تاب آوری اقتصادی بشدت وابسته و همبسته معنویت تلقی میشودکه خالی ازمعنا بودن ازمصادیق آسیب است اگرچه دستاورد عقلانیت، نگرش و مهارتهای بنیادی و خود مدیریتی از جلوه های تاب آوری هستند اما ماموریت این مقال تاکید بر معنویت است.
محدودیت در اثر استرس و کاهش اثرات مخرب آن نتیجه توسعه تاب آوری است، مسآله مهم این است که تاب آوری قابل یادگیری است و اینگونه نیست که عده ای تاب آور زاده شوند و باقی بی نصیب از آن بدنیا بیایند اگرچه از نقش عوامل ارثی و ژنیتک نمیتوان غفلت کرد.
بهرحال تحقیقات مختلف نشان داده است که تاب آوری در کنار سایر خصوصیات و ویژگیهای فردی نقش مهمی در رضایت زناشویی، روابط زوجین، کاهش استرسهای زناشویی و افزایش هیجانات مثبت دارد (هابر و همکاران،۲۰۱۰؛ نف و برادی،۲۰۱۱).
ویژگیهای تاب آوری، پیوندهای خانوادگی و شبکه اجتماعی را تقویت کرده و باعث ارتقاء مضاعف تاب آوری میشود (بالدوین و همکاران،۲۰۱۸).
اعتقادی دیگر بر این است که تابآوری طی یک فرایند شکست مجدد ایجاد میگردد و انسجام مجدد فرد در این فرایند شکست، به انرژی خاصی نیاز دارد که این انرژی یک منبع معنوی و ذاتی است. براساس همین دسته از نظریات افراد از نیرویی برخوردار هستند که از یک منبع معنوی سرچشمه میگیرد و ایشان را به سوی خودشکوفایی، نوعدوستی، خرد و هماهنگی سوق میدهد.
به کمک هوش معنوی میتوان به تجزیه و تحلیل مسائل اساسی در زندگی و حل مشکلات پرداخت، به فعالیتهای خود، معنا و ارزش داد و اعتبار رفتارهای خود را بررسی کرده، آگاهانه در مورد عملکرد تصمیمگیری نمود.
به عبارتی افراد زمانی از هوش معنوی استفاده میکنند که بخواهند از ظرفیتها و منابع معنوی برای تصمیمگیریهای مهم بهره برداری کنند هوش معنوی در ایجاد ارزشها و دیدگاههای افراد نقش عمد ای ایفا میکند. (سهرابی ، ۱۳۸۷)
تاب آوری و معنویت میتوانند به برخورداری از یک زندگی سالم کمک کنند. معنویت را همانند تاب آوری میتوان صرف نظر از تفاوتهای فرهنگی ، فردی و خانوادگی، با روشهای متنوعی، افزایش داد. یکی از بهترین راههای تقویت آن، در رأس قرار گرفتن ابرارزش ها، نگرش های وسیع و مثبت، آموزش مستمر و اثر بخش همراه با والایی ها و عظمتهای راستین و نشان دادن افقهای بلند است که محدودیتهای فکری را از میان برداشته و گسترش نگرش ها را فراهم میکند.
تا انسان بتواند فارغ از تعلقات مادی از دایره بستۀ زندگی غریزی و حیوانی رها شود و معنای متعالی تری از زندگی را دریابد منابع معنوی، وحدانیت حتی با وجود اختلافاتی در فرآیندهای اجتماعی و فرهنگی قادر است که احساس با معنا بودن، خود مدیریتی و تاب آوری را در تمامی افراد توسعه دهد. همچنین معنویت است که میتواند بر شبکه های حمایت اجتماعی تأثیر مثبت بگذارد و موجبات گسترش فعالیت های نوعدوستانه و خیریه هم باشد که احساس مثبت و عشق الهی میتواند موجب غرقگی و اشتیاق در زندگی افراد باشد.
معنویت توانایی و تاب آوری فرد را در موقعیت های نامعین و مبهم، مصیبت و آشفتگی و مقابله با پریشانی و حتی در بیماریهای صعب العلاج افزایش خواهد داد.
اگرچه در برخی متون از معنویت بعنوان احساس مرتبط بودن با کسی بزرگتر از خود نیز یادشده و بر همین اساس تأثیر مثبتی را بر تاب آوری روانی آنها فراهم میکند که گاهی به ویژه برای کودکان برخورداری از مهر مادری و حمایت پدری و حتی همراهی معلمی مهربان و یا مددکاری فداکار میتواند عین معنای زندگی باشد.
اما نهایت تاب آوری در مسیر معنویت اعتماد و اعتقاد به خداوند بخشنده و مهربان است که البته این ویژگی همچنین میتواند به افراد کمک کند معنایی را در مورد آنچه تجربه میکنند ایجاد نمایند که زندگی خالی از معنا در واقع ارزش زیستن ندارد.
